ନଡ୍ଡା

 bûeZe _eòaûe ^òùdûR^ ~ûZâû : a©ðcû^ I baòhýZ

gß R^iõLýû \òai (RêfûA 11)ùe

@ûùc _eòaûe ^òùdûR^ ùlZâùe

bûeZe @aògßi^úd ~ûZâû aòhdùe

@ûùfûK_ûZ KeêQê ö @ûùc @ûce i`kZûKê _ûk^

KeêQê, _âZògîZòùe _eò_ì‰ð baòhýZKê @ù_lû KeòQê

Gaõ @ûMKê @ûiê[ôaû @ûjßû^e cêKûaòfû KeòaûKê

@ûce _âZòa¡ZûKê ù\ûjeûCQê ö ùc 2024ùe

30Zc còkòZ RûZòiõNe R^iõLýû aòKûg i¹òk^ú

(@ûAiò_òWò)e @^êùcû\^ @^ê~ûdú, bûeZ ùKak

@ûAiò_òWò GùRŠûKê \éXÿZûe ij ù^ZéZß _â\û^

Keò^ûjó aeõ C^ÜZ _eòaûe ^òùdûR^ ùiaû Gaõ

ÊûiÚý `kû`k, aòùghKeò cûZé ÊûiÚý I gògê

ÊûiÚýùe ^ûUKúd C^ÜZò cû¤cùe ZéYcìk Éeùe

aýû_K @MâMZò _â\gð^ KeòQò ö bûeZùe @û]ê^òK

cjòkûcûù^ ùQûU ùQûU _eòaûeKê _i¦ KeêQ«ò,

ù~Cñ[ôùe jûeûjûeò cûZâ 2 RY ùfLûGñ i«û^

@Q«ò ö Gjò ]ûeû MZ \g§ò c¤ùe GK MêeêZß_ì‰ð

_eòa©ð^Kê _âZò`kòZ Kùe, ù~Cñ icdùe @]ûeê

@]ôK cjòkû (57%) ùicû^u _âR^^ adiùe

(15eê 49 ahð) iKâòd bûaùe @û]ê^òK

Mbð^òùeû]K aýajûe KeòQ«ò ö Mbð^òùeû]Ke

Gjò aýû_K aýajûe bûeZe _eòaûe ^òùdûR^

Kû~ðýKâce i`kZûKê \gðûCQò ö ùZùa _eòaûe

^òùdûR^ ùKak Mbð^òùeû]K ^êùjñ; Gjû cjòkû,

_eòaûe I iµâ\ûde ÊûiÚý I KfýûY _ûAñ ^òZû«

Reêeú ö Gjû cjòkû, aûkòKû I ~êaKcû^uê @]ôKûe

Gaõ _i¦ _â\û^ Keò igq Keò[ûG ö 10-

24 ahð adie 369 ^òdêZ ~êaKuê ù^A

bûeZe GK _eòa©ð^gúk R^iõLýû _eòa©ð^e

\ßûeù\gùe QòWÿû ùjûAQò ~ûjû GK aòKgòZ

bûeZe Ê_ÜKê iûKûe KeòaûKê ~ûCQò ö GjûaýZúZ,

MZ \g§ò c¤ùe Gjò Kû~ðýKâc CùfäL^úd

bûaùe aòKgòZ ùjûAQòö Käò^òK-bò©òK Vûeê @ûe¸

Keò flý-bò©òK _¡Zò _~ðý« _eòaûe ^òùdûR^e

aòbò^Ü _¡Zò MâjY Keû~ûAQò Gaõ a©ðcû^ _eòaûe

^òùdûR^ _i¦Kê ùÊzûKéZ bûaùe MâjY

Keû~ûCQò ö Gjò bò^ÜZû R^iõLýûe _eòa©ðòZ

@ûagýKZûKê _ìeY Keòaû _ûAñ ^úZòe MâjYúdZûKê

\gðûA[ûGö RûZúd R^iõLýû I ÊûiÚý ^úZò _eòaûe

^òùdûR^e @_ìeYúd @ûagýKZûKê \ìe Keòaûe

_âùdûR^ C_ùe MêeêZßûùeû_ Kùeö i«û^ R^à

KeòaûKê Pûjêñ ^[ôaû Kò´û i«û^ R^àùe aòk´

KeòaûKê Pûjêñ[ôùf c¤ Mbð^òùeû]e ùKøYiò _¡Zò

aýajûe Keê^[ôaû cjòkûu _âZògZ eì_ùe GjûKê

_eòbûhòZ Keû~ûAQò ö _eòaûe ^òùdûR^ 2020

Gaõ a©ðcû^ _eòaûe ^òùdûR^ 2030

cû¤cùe _eòaûe ^òùdûR^ C_ùe aògßÉeúd

MêeêZß \ò@û~ûAQò ö GjûaýZúZ _âR^^, cûZé,

^aRûZ, gògê I Kòùgûeú ÊûiÚý (@ûeGcG^iòGP

+G) @ûbòcêLýKê iõiÚûMZ eì_ ù\aû ijòZ

2012ùe Gjò Kû~ðýKâc GK HZòjûiòK cûAfLê<

jûif KeòQò ö Gjû Kâcgü iùPZ^Zû aé¡ò, ùMûÂú

^òùdûR^Kê ù_âû›ûjòZ Keòaû, iìP^û I ùiaû

C_f²Zûùe C^ÜZò @ûYòaû, Mbð^òùeû]K _i¦e

_eòieKê aòÉûe Keòaû, ùgh cûAfþ _~ðý« _â\û^

Keû~ûA[ôaû MêYû™K ùiaû iê^ò½òZ Keòaû Gaõ

Cy _âR^^ ùlZâùe @bò^a eY^úZò Kû~ðýKûeú

Keòaû C_ùe MêeêZßùeû_ KeòQò ö GK ù\ge

@bòaé¡ò I aòKûg R^iõLýû MZògúkZû ijòZ RWòZ

ö Gjûe CùŸgý ùjCQò Cbd RûZúd I C_-

RûZúd Éeùe _âR^^ lcZû aRûd eLôaû Gaõ

jûif Keòaû ö RûZúd Éeùe bûeZ _âR^^ lcZû

(UòG`@ûe 2.0) jûif KeòiûeòQò Gaõ 31Uò

eûRý/ùK¦âgûiòZ @*k G^G`GPGi-5

(2019-21) @^ê~ûdú Gjò cûAfLê< jûif

KeòiûeòQ«òö cûZé I gògê ùeûM Gaõ céZýêjûe jâûi

Keòaû _ûAñ Gjò Kû~ðýKâc _eòaûe ^òùdûR^

aògßaýû_ú ÊúKéZò _ûAQò ö Gjò Kû~ðýKâce GK

MêeêZß_ì‰ð C_û\û^ ùjCQò cûZé I gògê ÊûiÚýùe

C^ÜZò @ûYòaû C_ùe ¤û^ ù\aû ~ûjû iûcMâòK

^úZò CùŸgýKê aýû_K bûaùe aòÉûe KeòQò ö

bûeZúd eûRýMêWÿòKe R^iõLýû aòaò]Zû aògßùe

@^^ý Gaõ _eòaûe ^òùdûR^ eY^úZò ùijò

@^ê~ûdú eì_û«eòZ ùjûAQò ö C_f² Mbð^òùeû]K

aòKÌe _eòieKê aýû_K Keòaû ijòZ Gjò

eY^úZòùe aòaûj adi, _â[c gògê R^àe adi

I Sò@cû^ue gòlû bkò iûcûRòK _âiw C_ùe

c¤ MêeêZß_ì‰ð ¤û^ \ò@û~ûAQò ö ù\ge aòaò]

@ûagýKZûKê _ìeY Keê[ôaû _eòaûe ^òùdûR^ _ûAñ

GK iûcMâòK @ûbòcêLý iéÁò Keòaû _ûAñ Gjò

KûeYMêWÿòK MêeêZß_ì‰ð ö 7Uò eûRý (aòjûe,

c¤_âù\g, eûRiÚû^, C©e_âù\g, QZògMWÿ,

SûWÿLŠ Gaõ @ûiûc)e 146Uò Cy _âR^^

Ròfäûùe Mbð^òùeû]K I _eòaûe ^òùdûR^ ùiaûe

C_f²Zû aé¡ò Keòaû _ûAñ bûeZ ieKûeu

@^ýZc _âcêL _eòaûe ^òùdûR^ Kû~ðýKâc còg^

_eòaûe aòKûg 2016ùe @ûe¸ Keû~ûA[ôfû ö

~êaZúcû^uê Mbð^òùeû]K _ûAaû _ûAñ iûcûRòK

_âZòa§K \ìe Keòaû _ûAñ iûe[ô aûj^

(iùPZ^Zû-@^þ jßòfè), iûiþ ajê i¹òk^ú cû¤cùe

iùPZ^Zû iéÁò Keòaû Gaõ ^aaòaûjòZ \µZòuê

_eòaûe ^òùdûR^ I \ûdòZßaû^ _òZûcûZû ùjaû

aòhdùe iùPZ^ KeûAaû _ûAñ ^A _jfþ KòUþ

_â\û^ Keòaû _ûAñ aýû_K @bò~û^ @ûe¸

Keû~ûA[ôfûö Gjò @bò~û^ _eòaûe ^òùdûR^ ùiaû

_âZò GK _eòa©ð^ cìkK @ûbòcêLý eLô[ôfû ö

G[ôijòZ GK \éXÿ _eòaûe ^òùdûR^ fRòÁòKþ

cýûù^Rùc< A^`ùcði^ iòÁc aýajûe Keò

MêYû™K ùiaû I Mbð^òùeû]K iûcMâúe ^òeazò^Ü

ù~ûMûY _ûAñ ÊûiÚý aýaiÚûKê _âÉêZ Keû~ûA[ôfû ö

@û]ê^òK Mbð^òùeû]K aýajûeùe ~ù[Á C^ÜZò

NUòQò Z[û Kû~ðýKâc RòfäûMêWÿòKùe \îZ MZòùe

Gc_òbò jÉùl_MêWòKe iKûeû™K _âbûae

iõùKZ còkòQò ö Gc_òbò RòfäûMêWÿòKùe @û]ê^òK

Mbð^òùeû]K aýajûeùe G_eò C^ÜZò ù~ûMêñ

ieKûe 2021ùe iûZUò eûRýe icÉ Ròfäû I

Q@Uò C©e-_ìað eûRýùe Gjò Kû~ðýKâcKê aòÉûeòZ

KeòaûKê ^ò¿©ò ù^A[ôùf ö R^iõLýûe _eòa©ðòZ

R^iõLýû I @ûagýKZûKê _ìeY Keòaû _ûAñ,

2016-17 @û[ðôK ahðùe Mbð^òùeû]K

aûùÄUKê iµâiûeY Keû~ûAQòö a©ðcû^e RûZúd

ù~ûR^û Kû~ðýKâcùe KùŠûc, A<edêùUeûA^þ

Mbð^òùeû]K C_KeY, ùcøLôK aUòKû, Gc_òG

Aù¬Ki^ AZýû\ò aòbò^Ü _âKûee _âZýûa©ðú

@û]ê^òK Mbð^òùeû]K _â\û^ Keû~ûCQò ö 10Uò

eûRýùe 2Uò ùfLûGñ RòfäûKê @«bðêq Keò iaWcðûf

Acþ_äû<iþ I iaþKýêùU^òdiþ Aù¬r^ (@«eûGiiò) _âûe¸òK _~ðýûdùe ejòQò ö @ûMûcú

ahðMêWÿòKùe GjûKê icMâ bûeZùe aòÉûe KeòaûKê

ù~ûR^û ejòQòö @ûùc ‘‘cû’ I gògêu ÊûiÚý I KfýûY

_ûAñ MbðûaiÚûùe iêiÚ icd Gaõ aýa]û^’’ gúhðK

aòhdaÉêKê ù^A aògß R^iõLýû \òai 2024

_ûk^ KeêQê ö Gjò @aieùe @ûùc @ûce eûRý

icKlcû^u _âdûiKê ÊúKûe KeêQê ö G[ôijòZ

MêeêZß_ì‰ð iìP^û I ùiaû _â\û^ùe @MâYú [ôaû

GG^Gc, @ûgû Kcðú Gaõ @^ýû^ý ZéYcìk Éee

KcðK©ðûcû^u ^òe«e ic_ðYKê i¹û^ RYûCQê ö

aògß R^iõLýûùe ~êaK, Kòùgûe, cjòkû I

gògêcû^ue GK MêeêZß_ì‰ð @õg @ûc ù\gùe aûi

Ke«ò, ~ûjû @ûcKê R^iõLýûMZ fûbe @^^ý

C_jûe _â\û^ Keò[ûGö Gjû @ûc ùfûKu ÊûiÚý

I KfýûYùe ^òùag Keòaûe MêeêZß_ì‰ð @ûagýKZû

C_ùe @ûùfûK_ûZ Keò[ûG ö MêYû™K ÊûiÚý ùiaû

I aòbò^Ü _âKûe Mbð^òùeû]K C_f² ùjaû @Zý«

MêeêZß_ì‰ð ö iêfbZû, Mbð^òùeû]K _¡Zò aòhdùe

bâû« ]ûeYû, C_ùbûqûu c¤ùe iùPZ^Zûe

@bûa, ùbøùMûkòK I @û[ðôK @ûjßû^ Gaõ iúcòZ

iûcûRòK Z[û iûõÄéZòK cû^\ŠKê \ìe Keòaû _ûAñ

ieKûe _âZògîZòa¡ ö Cbd ÊÌKûkú^ I

\úNðcò@û\ú Mbð^òùeû]K _¡Zòe C_f²Zû

iê^ò½òZ Keòaû ijòZ _~ðýû¯ aùRUþ @ûa<^ Gaõ

ÊûiÚý ùK¦â I ùMûÂú Kcðúu cû¤cùe ^òeazò^Ü

iûcMâú ù~ûMûY aRûd eLôaû iùcZ _eòaûe

^òùdûR^ ùiaû ù~ûMûYùe C^ÜZò @ûYòaû _ûAñ

~ù[Á _ê¬ò^òùag Keû~ûCQò ö GjûaýZúZ @ûdêhàû^

@ûùeûMý c¦òe cû¤cùe _eòaûe ^òùdûR^

ùiaûKê ùgh cûAfþ _~ðý« aòÉûe Keû~ûCQòö

WòRòUûf \ê^ò@ûe \îZ aòKûgKê \éÁòùe eLô ieKûe

@ûc \éÁòùKûYKê ù~ûWÿòaû I _âiûe Keòaû _ûAñ

iêù~ûMKê _âbûagûkú bûaùe Kû~ðýKûeú KeòaûKê

_âZògîZòa¡, ~ûjû\ßûeû iìP^û I ùiaû C_f²Zû

ùlZâùe ùKjò _Qùe _Wÿòùa ^ûjó ö @ûce _eòaûe

^òùdûR^ flý jûif Keòaû _ûAñ icÉ

@õgú\ûeu ijù~ûM I ic_ðY @ûagýK ö

Mbð^òùeû]K _¡Zòe _eòieKê aòÉûe Keò @ûce

~êaaMðu _âR^^ ÊûiÚýKê _âû[còKZû ù\aû Reêeú

ö GjûaýZúZ, bûeZe R^iõLýûMZ fûb ^òe«e

aòKûg, ijeúKeY I iÚû^û«e R^òZ iciýûKê

\ìe Keòaûe @ûagýKZû ejòQò ö Gjò KûeKMêWÿòKê

@ûc ^úZòùe iûcòf Keòaû \ßûeû R^iõLýûMZ

@bòaé¡ò icûRe icÉ aMð _ûAñ GK iÚûdú

baòhýZ Gaõ icûùagú icé¡ò iê^ò½òZ Keò[ûGö

i`k flýbò©òK jÉùl_MêWÿòKe _âZò`k^

^ò½òZ bûaùe ÊZª eY^úZò ijòZ ic^ßòZZ ùjaû @ûagýKö @ûMKê @ûgûR^K @bòaé¡ò _ûAñ cûMð _âgÉ Keòaû _ûAñ Xòfû iìZâMêWÿòKê GKûVò ù~ûWÿòaû CPòZþ ö Gjò aògß R^iõLýû \òaiùe @ûi«ê icÉu _ûAñ GK C{ßk I iêiÚ baòhýZ ^òcðûY _ûAñ iõKÌ ù^aûö icMâ bûeZùe @aùjkòZ I \êaðk iµâ\ûd C_ùe aòùgh ¤û^ ù\aû ö @ûi«ê G_eò GK baòhýZ _ûAñ _âdûi Keòaû ù~CñVûùe @ûce R^iõLýûMZ fûb iµì‰ð bûaùe C_f² ùjaö GjûijòZ _âùZýK ^ûMeòKuê MêYû™K ÊûiÚýùiaû còkò_ûeòa ö @ûc ùfûKu ÊûiÚý I KfýûY @ûc ù\ge _âMZò I icé¡òe cìk\ê@û @ùU ö còkòcògò @ûùc Gjò _eòKÌ^ûKê aûÉa eì_ ù\A_ûeòaûö